Za nami pierwszy miesiąc programu „Gdynia w klimacie”, który upłynął pod znakiem „zielonych” warsztatów, spotkań, spacerów i wykładów dla mieszkańców w każdym wieku organizowanych przez gdyńskie instytucje. W maju temat przewodni działań to powietrze.
Program jest realizowany w ramach UNESCO Global Network of Learning Cities i potrwa jeszcze dwa miesiące.
Dlaczego w maju chcemy mówić o powietrzu?
Od czasów rewolucji przemysłowej wyemitowaliśmy więcej CO2, niż było go początkowo w atmosferze. Do połowy XVIII wieku stężenie tego gazu w powietrzu wynosiło około 280 ppm1 (części na milion). W wyniku działalności człowieka wzrosło już do około 415 ppm! Jednak degradacja środowiska nie ogranicza się jedynie do emisji gazów cieplarnianych; to również pyły i zanieczyszczenia, znacznie obniżające jakość powietrza, szczególnie w miastach.
Powietrze w Polsce jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych w Unii Europejskiej. Tylko w 2019 roku odnotowano aż 43 000 przedwczesnych zgonów ze względu na wieloletnią ekspozycję na pył PM 2,5, którego niewielkie cząstki o średnicy do 2,5 μm (mikrometrów) przedostają się do naczyń krwionośnych. Warto zaznaczyć, że odpowiedzialne za ten stan są nie tylko fabryczne kominy i samochody. W Polsce gospodarstwa domowe odpowiadają za blisko 84% emisji rakotwórczego benzo(a)pirenu i ponad 46% emisji pyłów drobnocząsteczkowych.
Jakość powietrza w miastach można poprawić m.in. dzięki budowaniu większej ilości parków i zieleńców, ograniczeniu ruchu samochodowego w centrach miast, zwiększeniu nakładów finansowych na rozwój transportu zbiorowego, komunikacji rowerowej i pieszej. Warto również wspomnieć, że ocieplenie klimatu oraz zanieczyszczone pyłami powietrze wpływają negatywnie nie tylko na człowieka, lecz również na bioróżnorodność i dotykają wszystkich ekosystemów; jej negatywne skutki odczuje wszystko co w wodzie, na lądzie oraz… w powietrzu! Globalne ocieplenie nie jest bez znaczenia dla sezonowych migracji ptaków oraz odbija się na ilości i jakości dostępnego pożywienia, którym ptasie mamy karmią swoje młode. Negatywne skutki odczują również populacje wielu gatunków owadów, w tym dzikich zapylaczy.
Aby szerzyć wiedzę i świadomość społeczną dotyczącą problemu zanieczyszczenia powietrza, gdyńskie instytucje przygotowały propozycje dla wszystkich grup wiekowych – w maju będzie można wziąć udział m.in. w warsztatach i grach dla najmłodszych, wykładach dla dorosłych i spotkaniach dla seniorów. W maju będziemy sadzić miododajne kwiaty, piknikować na łonie natury, ale dowiemy się też, co Internet ma wspólnego z jakością powietrza. Poniżej przedstawiamy szczegóły aktywności przygotowanych przez miejskie placówki.
Biblioteka Gdynia
Wydarzenia organizowane przez Bibliotekę Gdynia odbędą się w Śródmieściu oraz na Obłużu. 17 maja o godz. 17.00 przy pierwszej z wymienionych placówek będziemy sadzić rośliny. Siostry Żarkiewicz z pracowni MAMYWENE poprowadzą warsztaty „Sadzimy miododajne kwiaty”, w trakcie których poznamy tajemnice efektywnego pielęgnowania domowych roślin.
W śródmiejskiej placówce Biblioteki Gdynia spotkamy się również 23 maja na wykładzie „Plastik nie taki fantastik”. Alicja Żarkiewicz opowie o wpływie plastiku na środowisko oraz nasze zdrowie. Z kolei zarówno młodzież, dorośli, jak i dzieci od 10. roku życia mogą wziąć udział w wykładzie połączonym z warsztatami w filii Biblioteki Gdynia na Obłużu. W trakcie spotkania zatytułowanego „Błękitno-zielona infrastruktura. Z czym to się je?” uczestnicy dowiedzą się, dlaczego warto korzystać z wody deszczowej, a nawet stworzą swój własny ogród deszczowy w doniczce!
Centrum Aktywności Rodziny
Centrum Aktywności Rodziny zainauguruje program 7 maja, kiedy to odbędzie się rodzinny spacer zatytułowany „Gwiezdna Wyprawa – Kolibki, Orłowo”. Wraz z prowadzącą, Danutą Ślipy, uczestnicy będą mogli podziwiać orłowską przyrodę i nauczyć się, jak o nią należycie zadbać. Kolejna piesza wędrówka wyruszy 21 maja z Wielkiego Kacka. Wydarzenie zatytułowane „Gdzie w Kacku jest jezioro? – spacer po Wielkim Kacku” poprowadzi Michał Miegoń. Oba spacery ruszają o godz. 11.00!
Centrum Nauki Experyment
W maju wzniesiemy się w przestworza! Stale postępująca degradacja środowiska naturalnego oraz zmiany klimatu nie są obojętne dla ptaków, więc 22 maja w godz. 12.00-17.00 Centrum Nauki Experyment zaprasza na obchody Międzynarodowego Dnia Różnorodności Biologicznej. Na wystawach Centrum stanie naukowy bazar, a przy stoiskach goście będą rozpoznawać dźwięki ptaków oraz poznawać interesujące gatunki.
Wykwalifikowani edukatorzy oraz członkowie Naukowego Koła Ornitologicznego Uniwersytetu Gdańskiego opowiedzą wszystkim zainteresowanym, jak działalność człowieka, zanieczyszczenie środowiska oraz zmiana klimatu wpływają na populacje różnych gatunków ptaków. Gości odwiedzających tego dnia CNE czeka również nie lada gratka – ornitologiczna prelekcja edukacyjna (o godz. 15.00). Experyment przygotował także atrakcje online – w mediach społecznościowych Centrum pojawi się specjalnie na tę okazję przygotowany „powietrzny” film oraz garść przydatnych ciekawostek. Jakie parametry dostarczają wiedzy o jakości powietrza? Czy można tak projektować miasta, aby lepiej w nich „łapać oddech”? Czym może skutkować wieloletnia ekspozycja na niewidoczne zanieczyszczenia pyłowe w miejskim (i nie tylko) powietrzu? By poznać odpowiedzi na te pytania, warto obserwować profil CNE na Facebooku.
21 i 22 maja Experyment zaprasza na wyjątkowe WARSZTATY RODZINNE. EKO-LOGICZNIE. Powietrze. Skąd się wzięło powietrze? Co wchodzi w jego skład? Podczas warsztatów uczestnicy przeniosą się do czasów, w których Ziemia pokryta była wulkanami, a atmosfera nie nadawała się do życia. Wraz z wykwalifikowanymi edukatorami odkryją tajemnicę powstania powietrza i dowiedzą się, czym jest i jak zwalczać smog.
Laboratorium Innowacji Społecznych
Aktywności online przygotowało Laboratorium Innowacji Społecznych – UrbanLab. 18 maja o godz. 17.30 na platformie Zoom oraz na facebookowym fanpage’u UrbanLabu wystartuje wykład online pt. „Co internet ma wspólnego z zanieczyszczeniem powietrza?”. Spotkanie poprowadzi Joanna Murzyn – technologiczna aktywistka, inicjatorka Instytutu Ekologii Cyfrowej, który przeprowadza cyfrowo ekologiczne audyty oraz opracowuje programy edukacyjne i dobre praktyki, poszerzające świadomość i wspierające procesy zrównoważonej oraz etycznej cyfryzacji.
Muzeum Miasta Gdyni
Gdynia to nie tylko nowoczesność i modernizm, to także moment wytchnienia na łonie przyrody. W otulinie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, w pięknym Leśnym Ogrodzie Botanicznym „Marszewo” Muzeum Miasta Gdyni przygotowało wyjątkowe warsztaty dla seniorów. W środku pachnącego lasu przygotować będzie można zapachowe świece! Warsztaty pt. „Czym pachnie las?” odbędą się 18 maja o 11.00. Choć spotkanie jest bezpłatne, obowiązują zapisy mailowe: m.bujak@muzeumgdynia.pl lub pod nr. tel. 58 662 09 35. Spotkanie odbywa się w ramach porozumienia Muzeum Miasta Gdyni z Leśnym Ogrodem Botanicznym „Marszewo” w Gdyni.
Wymiennikownia
Już 2 maja Wymiennikownia (ul. Kartuska 20B) zaprasza na „Roślinny majówkowy grill” w ogródku przed Wymiennikownią! Na uczestników będą czekać same pyszności w postaci roślinnych past do kanapek, świeżych warzyw, sałatek oraz przeróżnych lemoniad. Dodatkowo odbędą się warsztaty rękodzielnicze z przyozdabiania słoiczków w stylu boho, które mogą posłużyć jako doniczki, świeczniki albo pojemniczki na drobiazgi. Do udziału organizatorzy zachęcają wszystkich w wieku 13-35 lat, start o godz. 16.00!
Jednak wiosenny grill to nie jedyna propozycja przygotowana przez Wymiennikownię – 26 maja odbędą się warsztaty „Podkładki szmatki”, czyli rękodzielnicze zajęcia z tworzenia podkładek pod kubki z wykorzystaniem zużytych resztek sznurka i skrawków materiałów. Wydarzenie kierowane jest do osób w wieku 13-35 lat. Zapisy mailowe: wymiennikownia@lis.gdynia.pl (w treści maila prosimy wpisać imię, nazwisko oraz wiek). Oba wydarzenia przygotowane przez Wymiennikownię zostaną przetłumaczone na język ukraiński w celu dotarcia do ukraińskiej młodzieży.
Gdynia w klimacie to wyjątkowy projekt, w którym biorą udział gdyńskie instytucje – Biblioteka Gdynia, Centrum Aktywności Rodziny, Centrum Aktywności Seniora, Centrum Nauki Experyment, Gdyńskie Centrum Sportu, Laboratorium Innowacji Społecznych, Muzeum Emigracji, Muzeum Miasta Gdyni, Przystanie, Wydział Środowiska Urzędu Miasta Gdyni oraz Wymiennikownia. Naszym celem jest skupienie informacji o różnych, proekologicznych, działaniach prowadzonych przez te placówki w jednym miejscu i pod jednym hasłem. Program organizowany jest w ramach UNESCO Global Network of Learning Cities i trwa trzy miesiące. W kwietniu tematem przewodnim była ZIELEŃ, maj upłynie pod hasłem POWIETRZE, a w czerwcu mówić będziemy o WODZIE.
Oprac. Mateusz Kalinowski
