Sześć podobszarów, pięć dzielnic, siedemdziesiąt pięć przedsięwzięć i ponad sto milionów złotych – oto gdyńska rewitalizacja w pigułce.
Działania właśnie osiągnęły półmetek. 29 marca 2017 roku Rada Miasta Gdyni przyjęła Gminny Program Rewitalizacji na lata 2017-2026. Rozwiązania wypracowane na obszarach objętych rewitalizacją z powodzeniem są stosowane również w innych częściach miasta.
To podczas spotkań z mieszkańcami obszarów rewitalizacji, na których mówiono o największych bolączkach i potrzebach sąsiedztw, narodziła się idea stworzenia Przystani – centrów sąsiedzkich, w których można ciekawie spędzić wolny czas, ale też uzyskać niezbędne wsparcie czy skorzystać z oferty miejskich instytucji. Dziś sieć Przystani to osiem placówek w całej Gdyni – zarówno już działających, jak i powstających. Na podobszarach rewitalizacji od 2018 roku mieszkańcy mogą korzystać z oferty Przystani Śmidowicza 49 na Oksywiu (największej w mieście), a od roku 2019 – Przystani Opata Hackiego 33 na Chyloni. Na ich potrzeby gruntownie przebudowano już istniejące obiekty i wyposażono je tak, by stworzyć warunki do organizowana jak największej liczby spotkań i aktywności (od hobbystycznych po poradnictwo specjalistyczne) oraz do współużytkowania przez instytucje i organizacje o różnym profilu. W rewitalizowanym fragmencie dzielnicy Witomino trwa budowa Przystani Widna 2A, według projektu wybranego w konkursie.
Także na obszarze rewitalizacji – przy ul. Dickmana 30 na Oksywiu – zbudowano pierwszy w Gdyni komunalny budynek bez barier: dostosowany do potrzeb osób w różnym wieku i o różnej sprawności, a co za tym idzie – o różnych potrzebach. Specjalne, ułatwiające życie rozwiązania zastosowano w mieszkaniach, na korytarzach, klatkach schodowych i we wszystkich częściach wspólnych. Co więcej, obok prawie 30 mieszkań w budynku mieści się placówka opiekuńcza gdyńskiego MOPS. W zamierzeniu budynek jest wielopokoleniowy; przestrzenie wspólne jak świetlice czy ogród społeczny pomogą zawiązać prawdziwą sąsiedzką wspólnotę. Pracę animacyjną z mieszkańcami już prowadzi, wyłoniona w konkursie, Gdańska Fundacja Innowacji Społecznej. Chodzi o to, by z jednej strony mieszkańcy poznali się lepiej i byli dla siebie wsparciem, z drugiej – by do uczestnictwa w życiu bloku zachęcić sąsiadów.
Gdyński samorząd odebrał blok przy Dickmana rok temu; niemal w tym samym czasie rozpoczęły się przygotowania do budowy drugiego: na Obłużu, a więc poza obszarem rewitalizacji.
Dla osiedla Zamenhofa – Opata Hackiego – osiedla z wyjątkowym w skali miasta skupiskiem lokali komunalnych i socjalnych oraz z dużym nagromadzeniem problemów społecznych – nowym otwarciem okazała się, zakończona w 2019 roku inwestycja rewitalizacyjna. W jej efekcie powstały nieistniejące tu wcześniej wspólne przestrzenie międzyblokowe z dużą ilością zieleni, z miejscami do wypoczynku i rekreacji przeznaczone dla osób w każdym wieku i o zróżnicowanej sprawności. Zbudowano bądź przebudowano sieci kanalizacji deszczowej, budynki komunalne przeszły gruntowną termomodernizację, a dzięki remontom oraz budowie dróg czy chodników poprawiło się bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu. Działalność rozpoczęła Przystań, łącząca funkcje domu sąsiedzkiego i Biblioteki Gdynia. Skala inwestycji i środków zaangażowanych na osiedlu ZOH nie ma w Gdyni precedensu: całkowity koszt prac przekroczył 51 mln zł, z czego 29,7 mln zł to dofinansowanie.
We wrześniu 2020, na Zamku Królewskim w Warszawie, Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji, odebrał nagrodę główną w konkursie „Modernizacja Roku i Budowa XXI wieku 2019”, w kategorii „Integracja międzypokoleniowa i opieka społeczna” przyznaną za rewitalizację osiedla Zamenhofa-Opata Hackiego wraz z budynkiem Centrum Sąsiedzkiego „Przystań” przy ul. Opata Hackiego 33.
Kolejne przykłady zaangażowania mieszkańców to – zakończona latem 2021 sąsiedzkim piknikiem – przebudowa ul. Makowskiego na Oksywiu Górnym czy trwająca właśnie budowa przestrzeni publicznych na osiedlu Meksyk. W obu przypadkach to mieszkańcy sygnalizowali konieczność inwestycji, konsultowali koncepcje przebudowy, a w czasie prac są w kontakcie z urzędnikami i wykonawcą. Taki sposób prowadzenia inwestycji sprawia, że efekt finalny spełnia oczekiwania użytkowników.
Praca z lokalną społecznością to także działania integrujące – jak nasadzenia na polanie rekreacyjnej na Babich Dołach, urządzenie rabaty przy bloku socjalnym na Oksywiu czy malowanie muralu „Nasze Witomino”. To szereg aktywności inicjowanych przez mieszkańców w ramach Funduszu Sąsiedzkiego, z dofinansowaniem w kwocie do dwóch tysięcy złotych: szydełkowanie, wydarzenia sportowe, urządzenie terenów zielonych. Część odbywa się w przestrzeni obszarów rewitalizacji, część – w Przystani Śmidowicza 49 czy Przystani Opata Hackiego 33.
Przystanie to także miejsca świadczenia usług społecznych wpierających dzieci, młodzież, opiekunów i całe rodziny. Rodzice – opiekunowie korzystać mogą z bezpłatnych konsultacji psychologicznych, brać udział w grupach wsparcia. Na młodzież czekają zajęcia sportowe, warsztaty filmowe, konsultacje i szerokie poradnictwo. Na poradnictwo psychologiczne, pedagogiczne i wychowawcze mogą liczyć całe rodziny. W realizowanych na dwóch obszarach rewitalizacji projektach społecznych uczestniczyło ok. 130 osób.
Zupełnie bezprecedensowym działaniem społecznym była realizacja przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni programu osłonowego przygotowanego dla mieszkańców Wzgórza Orlicz-Dreszera, którzy w substandardowych warunkach, w większości bezumownie, żyli w budynkach stojących na prywatnym gruncie. Gdy nakłanianym przez właścicieli do wyprowadzki mieszkańcom zagroziła bezdomność, gdyński samorząd przygotował program wsparcia. Każda rodzina, która zadeklarowała chęć przeprowadzki do innego mieszkania, mogła liczyć na pokrycie przez samorząd części kosztów wynajmu. W ciągu trzech lat realizacji programu ze Wzgórza wyprowadzili się lokatorzy – prawie 300 osób. Teren został uporządkowany przez właścicieli. Pozwala to przejść do kolejnego etapu – realizacji inwestycji przewidzianych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Gdyńską rewitalizację zarówno w wymiarze inwestycyjnym, jak i społecznym koordynuje Laboratorium Innowacji Społecznych. Proces prowadzony jest w szerokiej koalicji wydziałów Urzędu Miasta, miejskich jednostek i służb oraz organizacji pozarządowych.
Swoje działania, przy finansowym wsparciu samorządu, prowadzą też wspólnoty mieszkaniowe. Na osiedlu ZOH wspólnoty z trzech bloków otrzymały środki na remont części wspólnych, na Oksywiu remont przeszły zabytkowe wille oficerskie przy ul. Arciszewskich.
Rewitalizacyjne partnerstwo obejmuje też współpracę z Agencją Mienia Wojskowego. Dzięki niej mieszkańcy zyskali łatwiejszy dostęp do plaży na Babich Dołach: na terenie udostępnionym przez AMW, na przedłużeniu ul. Zielonej, powstał dojazd z miejscami parkingowymi oraz pętlą autobusową.
– Plan na najbliższe pięć lat rewitalizacji jest ambitny – zapowiada wiceprezydent Michał Guć. – Na Witominie trwa budowa Przystani Widna 2A. Na osiedlu Meksyk powstaje praktycznie od zera nowa przestrzeń publiczna z główną ulicą, której nazwę w konsultacjach wskazali mieszkańcy – będzie się nazywać Meksykańska. Jesteśmy coraz bliżej rozpoczęcia dwóch kolejnych dużych inwestycji: przebudowy układu drogowego na historycznym terenie dawnej wsi Oksywie oraz metamorfozy przestrzeni między blokami na osiedlu Witomino. Cały czas na wszystkich obszarach poszerzamy ofertę dla mieszkańców, dzięki której poprawiają swoją sytuację życiową i nabierają chęci do angażowania się w życie miasta.
Rewitalizacja w liczbach
- ponad 100 mln zł – wartość wszystkich działań, założonych w GPR
- 75 przedsięwzięć: działań inwestycyjnych (przebudowa układów drogowych, urządzenie terenów sportowych i rekreacyjnych, przebudowa sieci technicznych, odnowa części wspólnych budynków komunalnych i należących do wspólnot mieszkaniowych) i społecznych (aktywizacyjnych, integracyjnych, włączających w działania lokalne społeczności)
- 11 projektów realizowanych z dofinansowaniem UE, realizowanych na obszarach rewitalizacji
Projekty Gdynia odNowa: Rewitalizacja zachodniej części dzielnicy Witomino-Radiostacja, Rewitalizacja dzielnicy Oksywie, Rewitalizacja obszaru Zamenhofa-Opata Hackiego są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020
Źródło: LIS
Oprac. Paweł Musiał
