Prawo i Sprawiedliwość złożyło poselski projekt ustawy nowelizującej kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, w efekcie czego obywatel pozbawiony zostanie prawa odmowy przyjęcia mandatu.
W aktualnym brzmieniu art. 97 § 2 k. p. w. stanowi, iż sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego. W następstwie odmowy przyjęcia mandatu sprawa kierowana jest do Sądu, który na podstawie przepisów ustawy i po przeprowadzeniu postępowania dowodowego rozstrzyga o winie obwinionego.
Złożony projekt nowelizacji ustawy zakłada uchylenie § 2. Osoba ukarana nieprawomocnym mandatem karnym – wg założenia projektu – będzie mogła w terminie 7 dni od daty ukarania karą grzywny nałożoną mandatem karym wnieść odwołanie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia. Jednocześnie projekt nakłada na osobę odwołującą obowiązek wskazanie zakresu zaskarżenia mandatu (czy nie zgadzamy się z mandatem co do zasady, czy też kwestionujemy jedynie wysokość nałożonej grzywny), ale przede wszystkim wskazać wszelkie znane odwołującemu dowody potwierdzające stanowisko i twierdzenia zawarte w treści odwołania. Jednocześnie autorzy projektu zakładają dodanie w treści ustawy art. 99a § 5 wprowadzającego zakaz powoływania w dalszym toku postępowania nowych dowodów (pominiętych w treści odwołania), za wyjątkiem tych, które nie były stronie znane w trakcie wnoszenia odwołania od nieprawomocnego mandatu karnego.
Projekt ustawy zakłada również, że w przypadku odmowy pokwitowania przyjęcia mandatu lub zaniechania jego fizycznego odbioru, funkcjonariusz policji sporządzi na blankiecie mandatu odpowiednią wzmiankę, zaś mandat taki uznaje się za odebrany. Dodatkowo analiza projektu zmian wskazuje, że samo wniesienie odwołania nie skutkuje z mocy prawa wstrzymaniem wykonania mandatu karnego. Zawieszenie wykonania mandatu karnego może nastąpić wyłącznie na podstawie orzeczenia Sądu (art. 99a § 4).
Proponowane zmiany prowadzą de facto do przerzucenia na obywatela ciężaru dowodzenia swojej niewinności. Już pierwsze zdania uzasadnienia projektu zdają się być kontrowersyjne. O ile bowiem można rozważać czy taka zmiana faktycznie prowadzić będzie do odciążenia sądów powszechnych i usprawnienia postępowania, o tyle zawarta w pierwszym akapicie deklaracja zachowania konstytucyjnej gwarancji prawa do sądu zdaje się budzić poważne wątpliwości. Zgodnie z treścią art. 42 ust 3 Konstytucji RP każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu. Kolejno przepisy Konstytucji stanowią, że wymiar sprawiedliwości sprawują na terenie Rzeczypospolitej Polskiej sądy (art. 175 Konstytucji RP), co oznacza, że o odpowiedzialności karnej, w tym również odpowiedzialności za wykroczenie, winien rozstrzygnąć wyłącznie sąd (art. 42 ust. 1 Konstytucji RP).Projekt spotkał się z poważnymi zastrzeżeniami środowisk prawniczych. Z uwagą śledzimy dalsze legislacyjne losy projektu ustawy.
Bartosz Grube jest adwokatem, założycielem Kancelarii, członkiem Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku, Radnym Dzielnicy Dąbrowa. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego broniąc pracę magisterską w Katedrze Kryminalistyki. Pełnomocnik procesowy i obrońca w licznych postępowaniach sądowych i administracyjnych toczących się przed sądami na terenie całego kraju.
