29 marca 2017 r. Rada Miasta przyjęła Program Rewitalizacji Miasta Gdyni na lata 2017-2026. Mijające właśnie cztery lata zmian inwestycyjnych i społecznych to dobra okazja do podsumowań – ale też spojrzenia w przyszłość.
W Gminnym Programie Rewitalizacji wskazano sześć podobszarów: to precyzyjnie określone (a wcześniej zdiagnozowane) fragmenty dzielnic, w których nagromadzenie problemów infrastrukturalnych i społecznych było w skali miasta największe. To tereny w dzielnicach, oddalone od centrum Gdyni, o własnej specyfice. Dla każdego, w trakcie konsultacji społecznych, opracowano katalog różnych działań, zarówno inwestycyjnych, jak i społecznych odpowiadających konkretnym potrzebom.
Rewitalizacja obejmuje sześć podobszarów: rejon ulic Zamenhofa – Opata Hackiego na Chyloni, osiedle Meksyk w tej samej dzielnicy, części dzielnic Oksywie i Babie Doły, zachodnia część dawnej dzielnicy Witomino-Radiostacja oraz Wzgórze Orlicz-Dreszera na Leszczynkach. Działania na trzech podobszarach – ZOH, Oksywie i Witomono – prowadzone są z wykorzystaniem środków unijnych, na trzech pozostałych w oparciu o budżet samorządu. Dla każdego, w dialogu z mieszkańcami, opracowano katalog różnych działań: zarówno inwestycyjnych, jak i społecznych.
Ważnym elementem gdyńskiej rewitalizacji jest zwiększenie jakości zasobu lokalowego poprzez budowę bloku komunalnego bez barier. Mieszkania dla osób z niepełnosprawnościami to dziś jedno z fundamentalnych wyzwań budownictwa komunalnego. Decyzja o jego powstaniu zapadła, gdy po analizie stanu technicznego parterowych budynków przy ul. Dickmana na Oksywiu okazało się, że ich stan wyklucza poważne remonty czy przebudowy, co planowano w GPR. Władze Gdyni zdecydowały o wyburzeniu budynków, przyznaniu ich lokatorom mieszkań z zasobów gminy i budowie na części opuszczonego terenu komunalnego bloku bez barier. Jest już gotowy, nowi lokatorzy wkrótce będą mogli się do niego wprowadzić. Zamieszka tu 14 rodzin, które wcześniej mieszkały w rozebranych budynkach oraz 15 z innych części miasta, czekających dotąd na lokal komunalny.
Podobny, bardzo indywidualny i unikalny proces wsparcia przewidziano w GPR dla mieszkańców Wzgórza Orlicz-Dreszera na Leszczynkach, którzy w substandardowych warunkach, w dużej części bezumownie, żyli w budynkach stojących na prywatnym gruncie. Gdy właściciele zintensyfikowali działania mające doprowadzić lokatorów do wyprowadzki, wielu z nich stanęło w obliczu realnego zagrożenia bezdomnością. Z myślą o mieszkańcach osiedla opracowano program osłonowy. Każda rodzina, która zadeklarowała chęć przeprowadzki do innego mieszkania, mogła liczyć na pokrycie przez samorząd części kosztów wynajmu. W Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Gdyni powstała specjalna grupa pracowników socjalnych, których zadaniem było wszechstronne wspieranie mieszkańców w przeprowadzkach. Dziś, po czterech latach od rozpoczęcia programu, skorzystała z niego zdecydowana większość lokatorów – 291 osób.
Ważnym elementem działań społecznych na obszarach rewitalizacji jest animacja. Jej formą jest np. Fundusz Sąsiedzki. To narzędzie podobne do Budżetu Obywatelskiego, lecz projektowane na małą, lokalną skalę. Drobna pula środków (dwa tys. zł na wniosek daje możliwość realizacji 4 do 11 pomysłów na obszarze w ciągu roku), prosty formularz zgłoszeniowy oraz formuła wyboru (komisja oceniająca) i realizacji pomysłów sprzyjają realizacji potrzeb szytych na miarę konkretnego sąsiedztwa, przy pełnym zaangażowaniu pomysłodawcy. Zwyczajna aktywność sąsiedzka jak zagranie meczu piłkarskiego może być wstępem do kolejnych. To buduje więzi i wspólnotę.
Podobnie włączający charakter ma aktywność organizacji pozarządowych. Z myślą o nich ogłaszane są konkursy na działania w przestrzeni o charakterze kulturalnym, edukacyjnym lub artystycznym – wymogiem jest tu zaangażowanie mieszkańców. Kiedy w rewitalizowanym sąsiedztwie pojawia się artysta czy projektant, praca środowiskowa przyjmuje formę animacji kultury. Język sztuki sprzyja dialogowi, pomaga rozwiązywać konflikty. Gdyńskie realizacje wyłonione konkursach dla NGO – wspólne tworzenie muralu, rzeźb, instalacji, pisanie scenariusza spektaklu teatralnego – są blisko spraw codziennych.
Cztery lata rewitalizacji to czas zmian: wyrównywania różnic pomiędzy dzielnicami, podnoszenie ich atrakcyjności, podkreślanie potencjału. Na obszarach rewitalizacji poprawiany jest stan infrastruktury, mieszkańcy zyskują atrakcyjną przestrzeń z obiektami sportowymi czy miejscami rekreacji. Pojawiają się okazje do spotkań, integracji, wspólnego działania.
