Morskie Imperium, Kosmopolityczny Aglomerat, Wspólnotowa Idylla i Środowiskowa Bańka to cztery scenariusze przyszłości, które pozwolą na wydobycie zróżnicowanej wizji Gdyni w 2050 roku.
Gdyński samorząd spogląda w przyszłość i stara się efektywnie przygotować na to, co może czekać miasto w perspektywie kolejnych 30 lat. Jako jedna z nielicznych polskich aglomeracji, Gdynia powierzyła ekspertom zadanie zbadania naszej przyszłości poprzez foresight, czyli metodę strategicznego przewidywania, która pozwala na przedstawienie różnych perspektyw i kierunków nadchodzących zmian.
Scenariusze przyszłości to zestawienie alternatywnych wydarzeń przedstawione w formie migawek lub opowieści dających obraz przyszłego kontekstu. Warto podkreślić, że celowo są one fikcyjne i nie zawierają ani dokładnych przewidywań, ani zaleceń. Mają natomiast pobudzać wyobraźnię i być pewną podpowiedzią czy sugestią dla działań podejmowanych w teraźniejszości. Scenariusze przyszłości przedstawią zróżnicowane wizje przyszłości, uwzględniając perspektywy zidentyfikowane przez różne grupy.
Sam proces foresightowy to swego rodzaju uporządkowany sposób dotarcia do informacji o przyszłości. Jego specyfika umożliwia zarówno ocenę potencjalnych zagrożeń, jak i odszukanie ścieżek rozwoju. Te czynniki są natomiast wstępem do budowania długofalowej strategii rozwoju aglomeracji miejskiej. W projekcie uwzględnione są różnorakie trendy z różnych obszarów: społecznego, technologicznego, środowiskowego, politycznego oraz ekonomicznego. Wszystkie te komponenty składają się natomiast na cztery zaproponowane wizje miasta w 2050 roku.
Proces foresightowy realizowany był od 20 sierpnia 2021 r. do 19 listopada 2021 r. Prowadzono go w trzech etapach, opartych na różnych technikach badawczych. Etap pierwszy – skalowanie horyzontu zmian, opierał się na trzech metodach: desk research, czyli analizie danych zastanych, która obejmowała obszary kształtujące Gdynię z uwzględnieniem szerokiej perspektywy miasta jako części kraju, kontynentu, czy planety, a także na wywiadach z ekspertkami i ekspertami oraz wywiadach z mieszkankami i mieszkańcami Gdyni. Opinia dziewięciorga ekspertów i ekspertek zajmujących się architekturą i urbanistyką, ochroną zdrowia, antropologią kulturową, ekologią, energetyką, nowymi technologiami, infrastrukturą portów oraz przyszłością miast, pozwoliła na przygotowanie pełnej analizy, a rozmowy z mieszkankami i mieszkańcami pozwoliły poznać ich postawy oraz oczekiwania względem przyszłości. Warto podkreślić, że w procesie udział wzięło 40 mieszkańców, którzy udzielili indywidualne, pogłębione wywiady. Respondenci zostali dobrani do badania z uwzględnieniem kryteriów takich jak: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, miejsce pochodzenia, sytuacja zawodowa oraz finansowa, stan zdrowia. Pozwoliło to na stworzenie wizji jutra odpowiadających na potrzeby zróżnicowanej społeczności Gdyni.
Etap drugi – planowanie scenariuszowe, prowadzony był metodą futurologiczną macierzy 2×2. Polegał on na stworzeniu czterech różnych scenariuszy przyszłości Gdyni na podstawie wyników pierwszego etapu. Metoda macierzy 2×2 pozwoliła na wyznaczanie dwóch osi reprezentujących czynniki o największym wpływie oraz stopniu niepewności na rozwój przyszłych wydarzeń. Dzięki temu powstały cztery perspektywy na możliwe sposoby rozwoju jutra. W drugim etapie badania przeprowadzono także warsztaty „Future Personas”, w których udział wzięli uczniowie i uczennice klas trzecich szkół podstawowych. Podczas warsztatów przeprowadzanych tą techniką dzieci tworzyły krótkie utwory literackie opisujące dzień z życia lub przygodę wybranej postaci z przyszłości (funkcjonującej w ramach jednego z wcześniej określonych scenariuszy przyszłości). Kreatywność dzieci i ich zdolność tworzenia wizji została wykorzystana do stworzenia opisów, person i ilustracji scenariuszy Gdyni, a dzięki młodym uczestnikom warsztatów każdy scenariusz został wzbogacony o fragment fikcji literackiej.
Trzecim etapem badania była ewaluacja stworzonych scenariuszy. Podczas tego etapu przeprowadzono warsztaty z mieszkańcami i mieszkankami Gdyni “Scenario Immersion”, a także konsultacje z ekspertami i ekspertkami. W trakcie warsztatów oceniono szanse i zagrożenia, wynikające z każdego ze scenariuszy. Z kolei konsultacje umożliwiły ewaluację każdej z wizji przyszłości przez ekspertów, uczestniczących w procesie.
W ten sposób powstały cztery scenariusze Gdyni 2050: Morskie Imperium, Kosmopolityczny Aglomerat, Wspólnotowa Idylla i Środowiskowa Bańka. Każdy z tych scenariuszy przedstawimy szczegółowo w kolejnych tekstach.
Oprac. Mateusz Kalinowski
